06-15-2018, 02:37 AM
Memduh Ün Kimdir
Memduh Ün (d. Arif Memduh Ün) (d. 14 Mart 1920, İstanbul - ö. 16 Ekim 2015, Bodrum) Türk futbolcu, sinema yönetmeni, oyuncu, senarist, yapımcı.
1947-2005 yılları arasında yapımcı olarak 124, yönetmen olarak 72, oyuncu olarak ise 48 filme imza atmıştır.[2]
Yaşamı
1920’de İstanbul’un Kasımpaşa semtinde dünyaya geldi.[1][3] Babası polis Mustafa Ün, annesi bir deniz yüzbaşısının kızı olan Makbule Ün’dür.[1]
1936-1937’de Vefa Lisesi’nden mezun oldu. [4] 1938 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki eğitimini üçünü sınıfta bıraktı.
Ortaokul’da futbolla tanışan ve Langa Genç Takımı’nda futbol oynayan Ün, 1940-1942’de Beşiktaş takımında yer aldı. 1941 yazında Ankara Demirspor’da oynadı. Takımı 1942-43 sezonunda Ankara ligi şampiyonu oldu.[3] Askerliğini 1946’da Ankara’da tamamladıktan sonra İstanbulspor takımının antremanlarına katıldı, ardından İETT Futbol Takımı’na geçti. Futbol hayatı devam ederken bir yandan da Eskişehir Şeker Fabrikası'nda, Devlet Demir Yolları İşletmesi'nde ve Elektrik İdaresinde memurluk yaptı.
1947'de amatör oyuncularla çalışmak isteyen yapımcı Hürrem Erman’ın "Damga" filminde oynaması teklifi üzerine “Turhan Ün” takma adıyla bu filmde oyuncu olarak yer aldı. [2] 1949’da Cahide Şen ile evlendi. Bu evlilikten bir oğlu, bir kızı dünyaya geldi [1]
İETT’de memurluk yapmayı sürdüren Ün, 1949’da Karadeniz Postası filmi ile ikinci kez oyunculuk yapma fırsatı yakaladı.[3] Ardından arkadaşı Arşavir Alyanak ile birlikte senaryosunu yazdıkları Hayat Acıları (1951) adlı filmi çekerek ile yapımcılık deneyimini gerçekleştirdi. Arşvir ve Ün, ticari başarı sağlayan bu filmin bütün haklarını Ceylan Film’e satarak kendi yapım şirketleri olan Yakut Film’i (1951) kurdular.[2] 1954’e kadar Yakut Film’in ve başka şirketlerin filmlerinde oyunculuk yapmaya devam eden Ün, 1954'te yönetmenliğe geçti. [2] İlk filmi Düşman Aşıklar’ın uğradığı ticari başarısızlık ile hayal kırıklığı yaşadı. Ertesi yıl melodram kalıbına uygun temalar kullanarak yaptığı Yetim Yavrular ile başarıyı yakaladı ve 1959’a kadar koyu melodram filmleri yapmayı sürdürdü.[2] Bu dönemdeki filmlerinin çoğunda Muhterem Nur başrol oyuncusu olarak rol aldı.
Ün, 1959'da Üç Arkadaş filmiyle melodram kalıbının dışına çıkarak sinema dilini değiştirdi. Film, Türkiye sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak kabul edildi.[2] Bu filmdeki başarısı sayesinde Film Dostları Derneği’ne davet edilen sanatçı, Türk sinemasının önemli yönetmenleri arasına katıldı.
1960 yılında çektiği Ayşecik filmi ile Türkiye sinema tarihinin çocuk yıldızlar dönemini başlattı.Ayşecik’le kazandığı başarının ardından Arşavir Alyanak ile Yakut Film’de olan ortaklığı son buldu ve Uğur Film’i kurdu.[2] Gişe garantisi olan filmler üretmeye yönelen Memduh Ün, yıldız oyunculara uygun filmler üretti. Ayhan Işık ile polisiye ve komedi filmleri, Fatma Girik ile güçlü erkeksi kadın tipleri üzerinden filmlere çevirdi. Bu dönemde Fatma Girikl’le yaşamaya başladı ve çiftin birlikteliği hayat-boyu devam etti.[1]
1960'ta Be-ya Film adına çektiği ve Edmond Morris'in Tahta Çanaklar adlı oyunundan uyarladığı Kırık Çanaklar, 2. Türk Film Festivali'nde "En İyi Yönetmen" ve "En İyi Film" ödüllerini aldı. Daha sonra yerli ve yabancı uyarlamalara yönelerek Orhan Kemal, Kerime Nadir, Graham Green, William Irish, Peride Celal gibi edebiyatçıların eserlerini sinemaya uyarladı.[4] Kemal Tahir'in senaryosunu yazdığı Namusum İçin'i yönetti. Film, 3. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Yönetmen ödülünü aldı.
1970’li yıllarda yönetmenlikten çok yapıcı kimliği ile filmler üretti. Ağrı Dağı Efsanesi (1975) filmi ile 13. Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yapımcı ödülü aldı. 1980’li yıllarda Kemal Sunal filmlerinin yapımcılığını üstlendi.
1990 yılında kendisi finanse ederek çektiği ilk film olan Bütün Kapılar Kapalıydı filmini çekerek daha önceki filmlerinde görülmeyen bir konu ve sinematografiye yöneldi. Bunu Gün Ortasında Karanlık ve pek çok ödül alan Zıkkımın Kökü filmleri izledi. Yönetmenliğini üstlendiği son film Sinema Bir Mucizedir (2005) oldu ancak rahatsızlığı nedeniyle filmi tamamlayamayıp Tunç Başaran’a devretti.
Sinema sanatçısı Memduh Ün 16 Ekim 2015 tarihinde 11 Kasım 2014’ten beri tedavi gördüğü Bodrum da 95 yaşında hayatını kaybetti.[5]
Ödülleri
1966 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yönetmen Ödülü, Namusum için
1969 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 3. Film Ödülü, İnsanlar Yaşadıkça
3. Ankara Film Şenliği, 1990, İkinci Film, Bütün Kapılar Kapalıydı
3. Ankara Film Şenliği, 1990, En İyi Kurgu Bütün Kapılar Kapalıydı
27. Antalya Film Şenliği, 1990, Jüri Özel Ödülü
35. Antalya Film Şenliği, 1998, Yaşam Boyu Onur Ödülü
Türk Filmleri Yarışması, 1961, En İyi Yönetmen Kırık Çanaklar
Filmografisi
Oyuncu Olarak
Sinema Bir Mucizedir - 2005
Düş Gezginleri - 1992
Gün Ortasında Karanlık - 1990
Vazife Uğruna - 1986
Garip-1986
Kahreden Gençlik - 1985
Dağınık Yatak - 1984
Çarıklı Milyoner - 1983
Yaşamak Seninle Güzel - 1982
Gülsüm Ana - 1982
Zübük - 1980
Orta Direk Şaban
Vah Başımıza Gelenler - 1979
Köşe Kapmaca - 1979
Bekçiler Kralı - 1979
Derdim Dünyadan Büyük - 1978
Cemil Dönüyor - 1977
Yıkılmayan Adam - 1977
Delicesine - 1976
İki Arkadaş - 1976
Feryat - 1972
Umutsuzlar - 1971
İnsanlar Yaşadıkça - 1969
Canın Cehenneme - 1965
Kırık Hayatlar - 1965
İstanbul'un Kızları - 1964
Ayşecik Yavru Melek - 1962
Ölüm Perdesi - 1960
Namus Uğruna - 1960
Ölüm Peşimizde - 1960
Ana Hasreti / Dertli Ana - 1958
Yetim Ömer - 1957
Zeynebin Aşkı / Güllü Fatma - 1957
Ana Hasreti - 1956
Günahkar Baba - 1955
Öp Babanın Elini - 1955
Yetim Yavrular - 1955
Yaban Kız - 1954
Uç Baba Torik - 1953
Aşk Izdırabtır - 1953
Onu Ben Öldürdüm - 1952
Hayat Acıları / Gülnaz - 1951
Karadeniz Postası - 1949
Damga - 1948
Filmleri (Yönetmen)
Sinema Bir Mucizedir / Büyülü Fener - 2005
Yer Çekimli Aşklar - 1995
Zıkkımın Kökü - 1992
Bütün Kapılar Kapalıydı - 1990
Gün Ortasında Karanlık - 1990
Gönül Dostları - 1987
Garip - 1986
Postacı - 1984
Gülsüm Ana - 1982
Kaçak - 1982
Kanlı Nigar - 1981
Devlet Kuşu - 1980
Cevriyem - 1978
Bir Tanem - 1977
Cellat - 1975
Ağrı Dağı Efsanesi - 1975
Kadınım - 1975
Yaralı - 1973
Gönülden Yaralılar - 1973
Toprak Ana - 1973
Murat İle Nazlı - 1972
Para - 1972
Sezercik Aslan Parçası - 1972
Üç Arkadaş - 1971
Kara Peçe - 1970
Büyük Yemin - 1969
İnsanlar Yaşadıkça - 1969
İlk ve Son - 1968
Vuruldum Bu Kıza - 1968
Zilli Nazife - 1967
Son Gece - 1967
Aslan Yürekli Kabadayı - 1967
Yaprak Dökümü - 1967
Fakir Çocuklar - 1966
Aslan Pençesi - 1966
Altın Çocuk - 1966
Vahşi Sevda - 1966
Namusum İçin - 1965
Yıldız Tepe - 1965
Dağ Başını Duman Almış - 1964
Öp Annemin Elini - 1964
Ağaçlar Ayakta Ölür - 1964
Halk Çocuğu - 1964
Kanun Karşısında - 1964
Kırk Küçük Anne - 1964
Çapkın Kız - 1963
Yavaş Gel Güzelim - 1963
Bire On Vardı - 1963
Kısmetin En Güzeli - 1962
Üç Tekerlekli Bisiklet - 1962
Akasyalar Açarken - 1962
Belalı Torun - 1962
Güneş Doğmasın - 1961
Avare Mustafa - 1961
Boş Yuva - 1961
Mahallenin Sevgilisi - 1960
Ölüm Peşimizde - 1960
Ateşten Damla - 1960
Ayşecik - 1960
Bir Serseri - 1960
Kırık Çanaklar - 1960
Murada Ereceğiz - 1958
Çoban Kızı - 1958
Üç Arkadaş - 1958
Ayşe'nin Çilesi - 1958
Zeynebin Aşkı / Güllü Fatma - 1957
Yetim Ömer - 1957
Zeynep'ın İntikamı - 1956
Piç / (:::) Dünya - 1956
Ana Hasreti - 1956
Düşman Aşıklar - 1955
Öp Babanın Elini - 1955
Yetim Yavrular - 1955
Kaynakça
^ a b c d e Seral Cumali, Eşim boşanmadan lafını ettirmedi ama 44 yıldır birbirimizi göremedik, Posta gazetesi Karnaval eki 08.09.2013
^ a b c d e f g Meltem İşler Sevindi, Memduh Ün ve Türk Sineması’ndaki Yeri, tsa.org sitesi 22.08.2014, Erişim tarihi:17.10.2015
^ a b c Kemal Hamamcıoğlu, Memduh Ün Sineması’nda Edebiyat Uyarlamaları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010
^ a b İlhan Süzgün, Memduh Ün, tsa.org sitesi Erişim tarihi:17.10.2015
^ Yaşar Anter, Memduh Ün’ü kaybettik, Hürriyet gazetesi, 16.10.2015